رضوان كالپوش

زراعت چغندرقند به روش سنتي و نيمه مکانيزه پرهزينه است از اين رو بايد کميت و کيفيت توليد بالا برود تا زراعت اين محصول توجيه اقتصادي داشته باشد.در زير به موارد مهم و موثر در افزايش کميت و کيفيت توليد در زراعت چغندرقند اشاره مي شود.

خاک هايي با بافت متوسط و به نسبت عميق براي زراعت چغندرقند مناسب است.همچنين در خاک هايي با شوري کم و به اصطلاح لب شور هم مي توان اين محصول را کاشت ولي با بالا رفتن شوري، محصول کاهش مي يابد و خاک هاي خيلي سبک و خيلي سنگين هم مناسب رشد اين گياه نيست.

چغندرقند گياهي وجيني است که ضمن کاهش تراکم علف هاي هرز حاصلخيزي خاک را بهبود مي بخشد بنابراين براي کاهش علف هرز، آفات و بيماري ها بايد چغندرقند در تناوب زراعي مناسب قرار گيرد.در يک قطعه زمين حداکثر 3 سال يک بار چغندر کشت شود و اگر کشت در يک قطعه هر ۵سال يک بار صورت گيرد مناسب تر خواهد بود.

براي تعيين نياز کودي چغندرقند در هر قطعه بايد نمونه خاک تهيه و با توجه به تجزيه آن مقادير کودهاي پرمصرف شامل فسفر، پتاس، ازت و کودهاي کم مصرف مشخص و در اختيار گياه قرار داده شود.

زيرشکني: چغندر قند نياز به خاک زراعي به نسبت عميق دارد و لايه هاي فشرده طبيعي يا مصنوعي در اثر تردد ماشين آلات از مقدار محصول مي کاهد. هر ۳ يا ۴ سال يک بار بايد لايه هاي فشرده شده خاک با استفاده از زيرشکني شکسته شود و زمان مناسب عمليات زيرشکني در تابستان و بعد از برداشت محصول غلات و در رطوبت پايين خاک است.

براي برگرداندن بقاياي محصول قبلي و آماده سازي بستر مناسب براي رشد چغندرقند شخم ضروري است و شخم در رطوبت خيلي کم و خيلي زياد باعث خرابي ساختمان خاک از نظر دانه بندي مي شود.مناسب ترين زمان براي شخم در زراعت چغندرقند پاييز سال قبل و زماني که رطوبت خاک در حد گاورو است.

چنان چه عمليات شخم، ديسک ولوو لودر پاييزي سال قبل انجام شده باشد در بهار مي توان با ديسک بسيار سبک 8 تا 10 سانتي متر و پا پنجه غازي ضمن مخلوط کردن علف کش با خاک و مسطح کردن خطوط شخم، بستر را براي کاشت آماده کرد.همچنين بايد هر سال براي عمليات شخم عوض و عمق شخم سالانه يک تا ۲سانتي متر بيشتر شود تا رفته رفته به ضخامت خاک زراعي افزوده شود.

مناسب ترين تراکم چغندرقند ۱۰۰ تا 120 هزار بوته در هکتار است و فاصله رديف ها حداکثر بايد 50 سانتي متر باشد.مناسب ترين عمق کاشت در بيشتر خاک ها دو تا 3 سانتي متر است.

چنان چه با علف هرز مبارزه نشود ممکن است بيش از 75 درصد محصول از بين برود و راه مناسب مبارزه با علف هاي هرز چغندر قند استفاده از تناوب زراعي صحيح، وجين دستي و ماشيني، مبارزه شيميايي و تلفيقي است.

در بيشتر خاک ها بايد از روش آبياري نشتي يک درميان استفاده کرد و تحقيقات نشان داده است در اين روش علاوه بر 20 تا 30 درصد صرفه جويي در مصرف آب، کيفيت محصول هم بالا مي رود. استفاده از سيفون در آبياري نشتي لازم و ضروري است.

از آفات مهم چغندرقند کک، کارادرينا، اکروتيس، سرخرطومي دم برگ و ريشه، ليتا و مگس چغندر را مي توان نام برد و براي مبارزه با آفات، تعيين زمان مبارزه از اهميت زيادي برخوردار است.

از بيماري هاي مهم چغندرقند رايزوماينا، لکه برگي، کرلي تاپ، سفيدک و پوسيدگي ريشه را مي توان نام برد و يکي از راه هاي مبارزه با بيماري اجراي تناوب زراعي است.

در زراعت بهاره چنان چه کشت به موقع انجام شود چغندرقند در اوايل پاييز قابل برداشت است. آبياري بسته به نوع خاک 15 تا 25 روز قبل از برداشت بايد قطع شود و رطوبت مناسب خاک در زمان برداشت مهم است.